Depresja to jedna z najpowszechniejszych chorób psychicznych na świecie, wpływając na życie milionów osób codziennie. Chociaż leczenie farmakologiczne jest często kluczowym elementem pomocy, terapia poznawczo-behawioralna (CBT – Cognitive Behavioural Therapy) jest uznawana za jedno z najbardziej efektywnych podejść do leczenia depresji.
Czym jest terapia poznawczo-behawioralna?
Terapia poznawczo-behawioralna to forma terapii psychologicznej, która koncentruje się na badaniu i zmianie niezdrowych wzorców myślenia i zachowania. Głównym założeniem CBT jest to, że nasze myśli, emocje i zachowania są wzajemnie powiązane – negatywne myśli mogą prowadzić do negatywnych emocji i niezdrowych zachowań, które z kolei mogą wzmacniać negatywne myśli, tworząc cykl utrzymujący depresję.
Terapia poznawczo-behawioralna: Coraz bardziej popularna i oparta na dowodach praktyka
W ostatnich latach terapia poznawczo-behawioralna (CBT) zyskała na popularności zarówno wśród klinicystów, jak i szerokiej publiczności*. Badania wśród terapeutów wskazują, że CBT szybko staje się dominującą orientacją praktykujących psychologów. Częściowo dzięki swoim zrozumiałym i jasnym zasadom, książki samopomocy oparte na podejściu CBT zdominowały rynek. Nawet artykuły medialne często wychwalają zalety tej formy psychoterapii.
Co odpowiada za utrzymaną i rosnącą popularność CBT? Krótkoterminowa, strukturalna natura leczenia sprawiła, że stało się ono szczególnie podatne na badania empiryczne, a w rezultacie zgromadziło imponującą bazę badań. Istnieje teraz ponad 325 badań klinicznych dotyczących CBT dla różnych grup klinicznych, w tym zaburzeń nastroju, zaburzeń lękowych, problemów małżeńskich, złości, zaburzeń dziecięcych i przewlekłego bólu. Wyniki tych badań wykazują, że CBT generuje duże efekty poprawy w porównaniu do grup kontrolnych dla zaburzeń emocjonalnych u dorosłych i nastolatków.
Ze względu na imponującą ilość dowodów empirycznych, nie dziwi fakt, że CBT znalazła swoje miejsce w większości wytycznych dotyczących leczenia różnych zaburzeń psychiatrycznych. Co więcej, CBT jest teraz jedną z terapii psychoanalitycznych nauczanych jako obowiązkowa część programu szkoleniowego w specjalizacjach psychiatrycznych. Z uwagi na swoją specyfikę, CBT może być łatwiej rozpowszechniana i wprowadzana niż inne podejścia, dzięki opracowaniu wysoce sprecyzowanych, manualizowanych protokołów leczenia zaprojektowanych do realizacji w krótszym okresie (np. 12-20 sesji). Biorąc pod uwagę te czynniki, przewidywalne jest, że CBT stała się ulubionym wyborem dla firm zarządzających opieką zdrowotną w USA, szukających kosztowo efektywnych alternatyw dla tradycyjnej psychoterapii.
*dane na podstawie: Cognitive-Behavioral Therapies: Achievements and Challenges – Brandon A. Gaudiano, Ph.D. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3673298/
Jak działa CBT w leczeniu depresji?
Celem CBT w leczeniu depresji jest przerwanie tego negatywnego cyklu. Pacjentom pomaga się rozpoznawać i kwestionować negatywne myśli, uczą się też nowych, zdrowszych sposobów myślenia i zachowania. Na przykład, pacjent, który ma myśl, że jest „beznadziejny”, może nauczyć się zastępować tę myśl bardziej zrównoważonym przekonaniem, takim jak „mam problemy, ale jestem zdolny do ich rozwiązania”.
Istnieją dowody, że CBT może być równie skuteczna jak leki w leczeniu depresji, szczególnie dla osób z umiarkowaną do ciężkiej depresją. Dodatkowo, terapia poznawczo-behawioralna ma mniej skutków ubocznych niż leki i może pomóc w zapobieganiu nawrotom depresji.
Techniki – Cognitive Behavioural Therapy (CBT)
Terapia poznawczo-behawioralna obejmuje szereg technik, które mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Niektóre z nich obejmują:
- Techniki poznawcze: Pomoc pacjentowi w identyfikacji i zmianie negatywnych myśli i przekonań. Na przykład, technika „restrukturyzacji poznawczej” pomaga pacjentom kwestionować i zmienić negatywne myśli.
- Techniki behawioralne: Skupiają się na zmianie niezdrowych wzorców zachowania. Może to obejmować „behawioralne eksperymenty”, w których pacjenci próbują nowych zachowań, aby zobaczyć, jak wpływają na ich myśli i emocje.
- Trening umiejętności: Nauczanie pacjentów nowych umiejętności, takich jak techniki radzenia sobie ze stresem czy asertywność, które mogą pomóc w radzeniu sobie z trudnościami życiowymi.
Przykładowe Case Study: Ania i terapia poznawczo-behawioralna
Ania, 32-letnia kobieta, zgłosiła się na terapię, zmagając się z depresją od około roku. Przez ten czas, Ania zauważyła, że jej energia życiowa spada, a zainteresowanie wcześniejszymi pasjami znika. Często odczuwała uczucie smutku, nie mogła skoncentrować się na pracy i miała trudności ze snem.
Ania rozpoczęła terapię poznawczo-behawioralną, spotykając się z terapeutą raz w tygodniu. Terapeuta pomógł Ani zidentyfikować negatywne myśli i przekonania, które utrzymywały jej depresję. Ania często myślała sobie: „jestem nieudacznikiem” i „nie jestem do niczego”. Te myśli prowadziły do intensywnych uczuć smutku i zniechęcenia, które z kolei zniechęcały ją do podejmowania aktywności, które kiedyś przynosiły jej radość.
W ramach terapii, Ania nauczyła się techniki restrukturyzacji poznawczej. Uczyła się kwestionować swoje negatywne myśli i zastępować je bardziej realistycznymi i zrównoważonymi myślami. Zamiast myśleć, że „jest nieudacznikiem”, zaczęła mówić sobie: „Mam trudności, ale to nie oznacza, że jestem nieudacznikiem. Każdy ma problemy”.
Ania nauczyła się także technik behawioralnych, takich jak behawioralne eksperymenty. Zaczął od małych kroków, takich jak wyjście na krótki spacer lub spotkanie się na kawę z przyjacielem. Zauważyła, że te aktywności pomagały jej poczuć się lepiej, co z kolei pomagało jej przeciwdziałać negatywnym myślom.
Po kilku miesiącach terapii, Ania zauważyła znaczną poprawę w swoim samopoczuciu. Jej myśli stały się mniej negatywne, a uczucia smutku stały się mniej intensywne i mniej częste. Zaczęła czerpać radość z aktywności, które kiedyś kochała, i poczuła, że jest w stanie skupić się na pracy.
Ten case study pokazuje, jak terapia poznawczo-behawioralna może pomóc osobom zmagającym się z depresją. Warto zauważyć, że leczenie depresji różni się dla każdej osoby, a to, co działa dla jednej osoby, może nie działać dla innej. Najważniejsze jest, aby szukać pomocy i znaleźć formę leczenia, która działa dla Ciebie.
Najnowsze komentarze